Sử dụng chữ ký số được xem là bước ngoặt lớn của mỗi doanh nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số 4.0 hiện nay. Trên thị trường có rất đa dạng chữ ký số với đặc điểm, tính năng và cách sử dụng khác nhau. Do đó người dùng cần cân nhắc đến ưu nhược điểm trước khi đăng ký mua và sử dụng. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu đến bạn đọc các loại chữ ký số phổ biến và chất lượng nhất hiện nay.

Tìm hiểu về chữ ký số

Chữ ký số là một dạng chữ ký điện tử, được tạo ra bằng sự biến đổi thông điệp dữ liệu sử dụng hệ thống mật mã đối xứng. Qua đó, những người có được thông điệp dữ liệu ban đầu và khóa công khai của người ký, có thể xác định được:

• Sự toàn vẹn nội dung của một thông điệp dữ liệu, kể từ khi thực hiện việc biến đổi nêu trên.
• Việc biến đổi nêu trên được tạo ra bằng đúng loại khóa bí mật, tương ứng với khóa công khai trong cùng một cặp khóa.

Nói một cách đơn giản hơn, chữ ký số là loại chữ ký được ký trên đa dạng thiết bị, tài liệu, văn bản, thông qua công nghệ mã hóa công khai. Chữ ký số có giá trị pháp lý giống như chữ ký thường, đặc biệt có tính bảo mật cao và được nhà nước công nhận trong các chứng từ, văn bản liên quan đến pháp lý.

Cấu tạo của chữ ký số bao gồm:

• Khóa bí mật (Private Key): Đây là một cặp khóa dùng để tạo chữ ký số, thuộc hệ thống mã không đối xứng.
• Khóa công khai (Public Key): Là một cặp khóa dùng để kiểm tra chữ ký số, được tạo bởi khóa bí mật tương ứng trong cặp khóa. Loại khóa công khai thuộc hệ thống mã không đối xứng.
• Người ký: Được hiểu là thuê bao dùng khóa bí mật của mình để ký số vào một thông điệp dữ liệu bất kỳ dưới tên của mình.
• Người nhận: Là tổ chức, cá nhân nhận được thông điệp dữ liệu đã được ký số bởi người ký thông qua việc sử dụng các chứng thư số của người ký để kiểm tra chữ ký số ở thông điệp dữ liệu nhận được. Sau đó người nhận sẽ tiến hành các hoạt động và giao dịch liên quan.
• Ký số: Ký số là việc đưa khóa bí mật vào một phần mềm thông minh để tự động tạo và gắn chữ ký số vào các thông điệp dữ liệu nào đó.

Xem thêm: Top 6 Phần Mềm Quản Lý Rủi Ro Tốt Nhất Hiện Nay

Các loại chữ ký số phổ biến nhất hiện nay

Chữ ký số được xem là giải pháp thông minh nhằm mục đích số hóa doanh nghiệp, đồng thời giúp cho việc trao đổi thông tin trở nên dễ dàng, nhanh chóng với tính bảo mật cao hơn. Hiện nay trên thị trường có 4 loại chữ ký số được sử dụng nhiều nhất, đó là:

Chữ ký số USB token

Phần lớn các doanh nghiệp hiện nay đều đang sử dụng loại chữ ký số USB token để phục vụ cho hoạt động ký số các chứng từ và tài liệu của doanh nghiệp. Đây còn được xem là chữ ký số “truyền thống” vì xuất hiện đầu tiên trên thị trường và được sử dụng vô cùng phổ biến nhiều năm qua.

USB token là loại chữ ký số được mã hóa bên trong USB, đóng vai trò như một chiếc két sắt công khai nhưng đảm bảo thông tin, dữ liệu khách hàng đều an toàn, nhờ đó dễ dàng thực hiện được các mục tiêu của doanh nghiệp.

Ưu điểm:

• Chữ ký số USB token có khả năng lưu trữ khóa bí mật và các chứng thư số thuê bao. Thiết bị này phù hợp với các cá nhân hoặc doanh nghiệp vừa và nhỏ do có thể lưu trữ nhiều cùng tốc độ xử lý cao.
• Với mỗi chữ ký số USB token sẽ có một dãy số series nhất định, bao gồm 8 – 10 ký tự ngẫu nhiên, nằm bên dưới  của token. Khi bạn nhấn nút trên token, các dãy số mã hóa có thể thay đổi ngẫu nhiên và liên tục trong khoảng 30 – 60 giây. Với mỗi mã số mã hóa chỉ có hiệu lực duy nhất cho một giao dịch cụ thể với khách hàng.
• Về mặt kỹ thuật, công nghệ mã hóa của loại chữ ký số USB token vô cùng phức tạp. Hiện tại các nhà cung cấp tại Việt Nam đang sử dụng dạng khóa dài 1024 bit lưu trữ trong chữ ký số này. Do đó chưa có một cá nhân hay tổ chức nào bẻ khóa thành công. Đây cũng chính là một trong những lý do USB token được sử dụng khá nhiều hiện nay. Tuy nhiên cá nhân hoặc doanh nghiệp khi sử dụng nên thay đổi mã pin để đảm bảo tính bảo mật trong quá trình kinh doanh.

Nhược điểm:

• Do có cấu tạo là USB nên khi sử dụng chữ ký số này, bạn không cần kết nối với máy tính để thực hiện các thao tác, cũng bởi vậy trong quá trình sử dụng có thể gặp nhiều bất cập như: USB dễ bị mất, không kết nối được với máy tính, không sử dụng được nhiều người trên mỗi token hoặc không kiểm soát được lịch sử giao dịch.
• Đối với doanh nghiệp hoạt động cần các loại chữ ký số từ xa giữa các bộ phận với nhau thì USB token không đáp ứng được.

Chữ ký số HSM

Chữ ký số HSM là thiết bị phần cứng, được dùng để bảo vệ và quản lý các cặp khóa điện tử, có khả năng tăng tốc độ xác thực và mã hóa dữ liệu. So với một số loại chữ ký số trên thị trường hiện nay như USB token hay Smartcard thì HSM có nhiều tính năng cao cấp hơn. Nhờ đó có thể đáp ứng được nhu cầu hoạt động của các hệ thống, đảm bảo hiệu năng và tính bảo mật.

Tham khảo: Top 6 Công Cụ Quản Trị Doanh Nghiệp Hiệu Quả Nhất Hiện Nay

Ưu điểm: 

• HSM là chữ ký số sử dụng công nghệ cao với tốc độ xử lý và xác thực nhanh chóng, có thể mã hóa dữ liệu lớn, tính bảo mật cao.
• Cho phép nhiều người cùng ký tại nhiều thời điểm khác nhau với giới hạn tối đa lên đến 20 người.
• Với tốc độ ký lên đến 1500 hóa đơn mỗi giây, chữ ký số HSM đảm bảo tốc độ và nguyên tắc số hóa đơn liền dãy, liên tục cho doanh nghiệp có nhiều chứng thư, giấy tờ cần thực hiện.

Nhược điểm: 

• Nhược điểm lớn nhất của HSM là có giá thành khá cao.
• Chữ ký số này thường áp dụng cho các doanh nghiệp lớn, với hệ thống quản lý quy mô  toàn quốc, tại nhiều quốc gia và có cơ sở hạ tầng tốt.

Chữ ký số Smartcard

Smartcard là chữ ký số được tích hợp trên sim do một số nhà mạng phát triển và cung cấp. Người dùng có thể tiến hành ký số ngay trên thiết bị di động của mình mà không phụ thuộc vào Internet hay các loại máy móc khác.

Ưu điểm:

• Chi phí của chữ ký số Smartcard được đánh giá là thấp so với các loại còn lại, do đó rất nhiều doanh nghiệp có khả năng sử dụng.
• Việc tích hợp sẵn trên sim giúp người dùng linh động ký số trên chiếc điện thoại thông minh của mình một cách nhanh chóng và thuận tiện.
• Loại chữ ký này dùng được cho các doanh nghiệp trong nước, có quy mô vừa và nhỏ, đặc biệt là tổ chức có yêu cầu đơn giản về chữ ký số, các thủ tục, giấy tờ ít.

Nhược điểm:

• Chữ ký số Smartcard gây ra sự bất tiện khi buộc người sử dụng phải dùng sim của nhà mạng tạo ra, đồng thời bị phụ thuộc vào loại sim được cấp.
• Nếu người dùng có sim nằm ngoài vùng phủ sóng của nhà mạng, việc ký số có thể không được diễn ra.

Chữ ký số từ xa

Chữ ký số từ xa là loại chữ ký sử dụng ưu điểm của công nghệ đám mây từ nhà cung cấp để ký. Loại chữ ký này không cần dùng đến các thiết bị phần cứng, cho phép người dùng ký mọi lúc, mọi nơi trên nhiều thiết bị khác nhau.

Khi sử dụng, người dùng ủy thác quyền quản lý và xác thực khóa bí mật cho nhà cung cấp chữ kỹ. Mỗi nhà cung cấp sẽ có cách thức bảo mật khóa khác nhau, vừa đảm bảo xác nhận danh tính của người ký, vừa đảm bảo an toàn cho chứng thư, dữ liệu. Công nghệ ký số từ xa áp dụng tiêu chuẩn châu Âu elDAS, được trang bị thêm tính năng xác thực 2 yếu tố và định danh trên thiết bị điện thoại, từ đó giúp bảo mật cao nhất.

Ưu điểm:

• Chữ ký số từ xa khắc phục được rất nhiều nhược điểm của USB token và Smartcard. Nó cho phép người dùng ký mọi lúc, mọi nơi mà không phụ thuộc vào các thiết bị phần cứng, nhờ đó tiết kiệm đáng kể chi phí.
• Khi ký trực tiếp trên máy tính, ipad hay điện thoại giúp chữ ký số linh hoạt và tiện lợi hơn.

Nhược điểm:

• Chữ lý từ xa còn một số hạn chế liên quan đến công nghệ bảo mật thông tin, dữ liệu. Để có thể nghiên cứu và phát triển loại chữ ký số này đòi hỏi nhà cung cấp phải có cơ sở hạ tầng công nghệ tốt, đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn về bảo mật.

Có thể thấy, chữ ký số là giải pháp tối ưu cho nhiều doanh nghiệp để có thể tiến tới số hóa và vận hành không giấy tờ. Hy vọng những chia sẻ về các loại chữ ký số phổ biến trong bài viết dưới đây có thể giúp bạn đọc lựa chọn được chữ ký phù hợp với mục đích, nhu cầu và ngân sách của mình.